[15] Vakantie in Albanië

Al jarenlang is Albanië een geliefde vakantiebestemming voor ons bij Aljeta. Niet alleen biedt het ons de kans om onze familie te bezoeken, maar het land zelf heeft ook zoveel te bieden. Het is een betaalbaar alternatief voor de soms overvolle en te toeristische plekken elders.

Jaarlijks trekken miljoenen mensen naar het zuiden van Europa op zoek naar de zon en de warmte, vooral naar landen als Spanje, Italië en Griekenland. Griekenland trekt vooral mensen aan vanwege zijn eeuwenoude cultuur en heerlijke gerechten, gecombineerd met een aangenaam klimaat en gastvrije bevolking.

Maar de laatste jaren ontstaan er wat kleine barstjes in dat beeld van Griekenland. Er zijn soms te veel toeristen, er zijn op sommige plaatsen te veel hotels gebouwd en in die hotels wordt te vaak bloedeloos Italiaans gekookt. Bovendien stijgen de prijzen ieder jaar weer.

Het Alternatief: Albanië
Vraag je jezelf af of er een alternatief bestaat? Dat alternatief is er en het heet Albanië. Dit land heeft alles wat Griekenland, Italië of Spanje bieden, misschien zelfs meer. Of je nu op zoek bent naar een aangenaam klimaat, avontuur, stranden of cultuur, Albanië heeft het allemaal.

Avontuurlijke vakanties in Albanië
De woeste Albanese Alpen (Noord Albanië) bieden honderden kilometers aan wandelroutes, prachtige meren en gebergtes. Maar niet alleen in het noorden is het avontuur te vinden. Ga bijvoorbeeld raften in de 'Grand Canyon' van Albanië, de ‘Osumi Canyon’ in Zuid-Centraal Albanië. Dagelijks vertrekken er vanuit Berat tours om dit prachtige gebergte te verkennen.

Strandvakanties in Albanië
Albanië heeft prachtige stranden langs de Adriatische en Ionische zeeën. Vooral de stranden rond Himare, zoals Livadhi Beach en Borsh Beach, worden geprezen vanwege hun natuurlijke schoonheid. Met kristalhelder water en fijne kiezelstranden zijn deze plekken perfect voor een familievakantie.

Cultuur snuiven in Albanië
De geschiedenis van Albanië is overal tastbaar aanwezig. Steden als Berat en Gjirokastër, beide UNESCO-werelderfgoed, zijn echte must-sees.
- Berat, ook wel bekend als 'De Stad van 1000 Ramen', wordt gedomineerd door de indrukwekkende Berat Castle en staat tegenwoordig bekend om zijn olijfolieproductie. Het grootste gedeelte van de in Albanië geproduceerde olijfolie komt uit deze regio.
- Gjirokastër, ook wel 'De Stad met 1000 Treden' genoemd, is een architectonisch wonder met eeuwenoude meesterwerken. Tot op de dag van vandaag kun je dit het vakmanschap aantreffen op de oude ‘bazaar’, bestaande uit talloze kleine winkeltjes vol met handgemaakte vloerkleden, houtsnijwerk en handgegraveerde stenen.

Culinair genieten
De Albanese keuken is zeker beïnvloed door de Griekse en Ottomaanse keukens, maar heeft ook zijn eigen unieke smaken. De Albanese keuken is daardoor een fantastische mix van lokale en exotische gerechten. Wat je absoluut niet mag missen in je culinaire rondreis is petulla, het traditionele ontbijt. Vervolgens lunchen met stukje byrek, een heerlijke pastei. Sluit je dag af met een smakelijk vleesgerecht in één van de talloze taverna’s. En dit alles voor een aangenaam lage prijs.

Of je nu een culturele of een culinaire rondreis door Albanië wilt maken of rustig op een strand wilt ontspannen... Alles is mogelijk in dat land van bijna onbeperkte mogelijkheden.

Zelfs 'The Travel Club', een grote onafhankelijke Nederlandse reisorganisatie, heeft Albanië sinds 2024 in zijn assortiment opgenomen.

Enkele kleinere reisorganisaties specialiseren zich in Albanië Reizen. Met hun jarenlange persoonlijke ervaringen weten zij moeiteloos de allermooiste plekjes van het land te vinden voor een perfecte vakantie. Wij adviseren Traveling Albania, die samenwerkt met de beste lokale operatoren en beste accommodaties weet te vinden.

Kom alvast in Albanese sferen met onze Aljeta extra vierge olijfolie. Koop je Aljeta Albanese extra vierge olijfolie hier.

[14] Petulla: De Albanese Oliebol

De petulla, een geliefde Albanese lekkernij, heeft diepe wortels in de traditionele Albanese keuken en het recept wordt in een familie van generatie op generatie doorgegeven. In Albanië wordt petulla in de meeste gevallen als ontbijt gegeten. Van het veelzijdige gerecht kan men zowel hartig als zoet genieten en wordt vaak geserveerd met honing, poedersuiker, zelfgemaakte jam of zelfs feta.

De petulla kan gezien worden als een Albanese variant van 'onze' oliebol.

Variaties
De recepten voor Albanese petullas hebben verschillende benaderingen voor het rijzen van het deeg. Sommige familierecepten gebruiken traditioneel (bier)gist (maja of maja birre), terwijl andere baking soda en yoghurt toevoegen om het deeg te laten rijzen. Veel geven de voorkeur aan recepten met eieren en yoghurt vanwege het hogere eiwitgehalte.

Sommige families houden van de zoete smaak van suiker of honing, terwijl anderen houden van de hartige smaak van feta. Zelfgemaakte kaneelsuiker wordt ook vaak over de petullas gestrooid voor een vleugje warmte en pit.

Honing heeft wat ons betreft de voorkeur omdat dit ook nog eens heel gezond is. Zie hier de voor gezondheidsvoordelen van honing.

Ingrediënten:
- Twee eieren
- Vier eetlepels Griekse yoghurt
- Drie eetlepels Aljeta extra vierge olijfolie
- Eén theelepel Aljeta zeezout
- 10 gram bakpoeder (baking soda)
- 600 gram bloem
- Zonnebloemolie om in te frituren

Bereiding:
- Klop twee eieren in een kom.
- Voeg vier eetlepels yoghurt, 3 eetlepels olijfolie, zout, 10 gram bakpoeder (baking soda), en 600 gram bloem toe. Meng goed totdat het deeg gevormd is, niet te stevig maar ook niet plakkerig in de handen.
- Zet het deeg een uurtje afgedekt op de verwarming. Door de combinatie van baking soda en yoghurt gaat het deeg rijzen.
- Rol het deeg uit op een met bloem bestoven oppervlak tot het ongeveer 0,5 tot 1 cm dik is.
- Gebruik een omgekeerd longdrinkglas of een uitsteekvorm om ronde schijfjes uit het deeg te snijden.
- Verhit zonnebloemolie in een koekenpan op middelhoog vuur.
- Doe de schijfjes in de hete olie en schep met een eetlepel hete olie over de bovenkant van de petulla. Je zult zien dat dit ervoor zorgt dat de petulla vervormen tot luchtige bolletjes.
- Bak de petulla aan beide kanten totdat ze goudbruin zijn.
- Serveer ze direct warm met je favoriete 'smaakversterker'.

Koop je Aljeta Albanese extra vierge olijfolie hier.

[13] Aljeta extra vierge olijfolie is nu 'GOUD'

Iedereen vraagt zich wel eens af of olijfolie, die als extra vierge verkocht wordt, ook echt die kwalificatie mag dragen. De Keuringsdienst van Waarde heeft de problemen in 2024 pijnlijk blootgelegd. Er is in de wereld zoveel oneerlijkheid en fraude dat extra vierge olijfolie een officieel keurmerk zou moeten hebben. Welnu, dat keurmerk is er.

Een steekproef van het Olijfolie Instituut bij de drie grootste Nederlandse supermarkten heeft geleerd dat 74% van de flessen olijfolie, gelabeld als extra vierge, niet voldoet aan de etikettering. In sommige gevallen was zo erg dat de olijfolie bestempeld zou moeten worden als lampolie (lampante) en niet meer geschikt is voor menselijke consumptie.

Het Olijfolie Instituut is een onafhankelijke organisatie die olijfolie beoordeelt en vervolgens daar een keurmerk voor afgeeft in de vorm van goud, zilver of brons.

Denk niet dat het proces eenvoudig is, want de olijfolie dient een aantal strenge testen te ondergaan. Als eerste wordt het onderworpen aan een voorselectie, waarbij de olie onderzocht wordt op fouten. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een elektronische neus, de e-Nose. Deze spoort ‘fouten’ op als een verkeerd productieproces, onjuiste opslag, verouderde olie of toevoeging van andere substanties. Vervolgens worden echte neuzen in stelling gebracht. Het organoleptisch panel dat werkt volgens de door het International Olive Council (I.O.C.) vastgestelde richtlijnen. Het panel beoordeelt de olie volgens een 100-puntensysteem en geeft aan de hand van de uitkomsten een keurmerk af.

Aljeta extra vierge olijfolie heeft deze dubbele keuring met vlag en wimpel doorstaan en heeft nu een gouden keurmerk verdiend. Dat betekent dat onze olijfolie behoort tot de allerbeste extra vierge olijfolie die in Nederland te koop is.

Hoe goed is Aljeta extra vierge olijfolie volgens het keurmerk van het Olijfolie Instituut? Heel goed is het antwoord, want ze typeren 'goud' als een extra vierge olijfolie van 'excellente kwaliteit als het gaat om smaak, complexiteit en harmonie'.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[12] Sinaasappeldressing met walnoot

Deze Mediterrane dressing met sinaasappelsap en walnoten is ook weer supergezond. In veel recepten wordt in plaats van sinaasappelsap gebruik gemaakt van het wat zuurdere citroensap. Door gebruik te maken van sinaasappelsap wordt deze dressing ietwat zoeter van smaak.

De walnootdressing met sinaasappelsap is een perfecte smaakmaker over kipgerechten, salades en groenten. Ook kun je hem gebruiken als dip bij borrelplanken met kaassoorten als feta of gorgonzola.

Op internet circuleren nogal wat gelijksoortige recepten waar de ingrediënten tot moes gepureerd moeten worden, maar dat is een onjuiste manier om met de ingrediënten om te gaan. Het is namelijk helemaal niet nodig om een blender of foodprocessor te gebruiken, want de stukjes walnoot geven juist een extra dimensie aan deze dressing.

De gezondheidsvoordelen van de ingrediënten:
- Extra vierge olijfolie bevat veel enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetzuren, die een positieve invloed hebben op je hart en bloedvaten, terwijl een stofje in de extra vierge olijfolie, oleocanthal, zelfs een pijnstillende werking heeft;
- Honing: de antioxidanten in honing lijken een positief effect te hebben op het ontstaan van hart- en vaatziekten, terwijl andere onderzoeken aantonen dat honing mogelijk positieve effecten op depressieve gevoelens heeft[1];
- Sinaasappel bevat veel vitamine C dat de opname van ijzer stimuleert, terwijl de oplosbare vezels positief werken op de gezondheid van hart en bloedvaten door het 'slechte' LDL-cholesterolniveau te verlagen. Minder bekend is dat het regelmatig consumeren van citrusvruchten ook al een positief effect heeft op depressieve gevoelens[2];
- Walnoten zijn rijk aan meervoudige onverzadigde vetzuren. Een dieet, rijk aan walnoten, zou kwalen als de Ziekte van Parkinson, de Ziekte van Alzheimer en depressie mogelijk kunnen voorkomen[3].

Ingrediënten:
- sap van een sinaasappel.
- 35 gram geroosterde walnoten, ruw gehakt.
- een eetlepel honing.
- vier eetlepels extra vierge olijfolie.
- Aljeta Zeezout naar smaak.

Bereiding:
- Rooster de walnoten in een koekenpan (zonder olie) totdat ze goudbruin zijn en een heerlijke geur afgeven. Hak de walnoten naar eigen inzicht fijn.
- Meng alle ingrediënten met een vork of garde in een kom.
- Proef de dressing even, want door de walnoten kan de dressing wat flauw zijn. Door het toevoegen van een snufje zout wordt dat opgelost.
- Zet de dressing (eigenlijk is het een vinaigrette, omdat olie en citroensap van nature niet met elkaar willen mengen) een uurtje in de koelkast.
- Voor het opdienen de dressing nog even goed mengen met een vork of garde.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[1] Ehigiator et al: Honey: A remedy for depression. An investigation by experimental validation and molecular docking studies in International Journal of Pharmacology and Pharmaceutical Sciences - 2021. Zie hier.
[2] Kakutanie et al: Impact of citrus fruit intake on the mental health of patients with chronic heart failure in Journal of Cardiology - 2022. Zie hier.
[3] Chauhan, Chauhan: Beneficial Effects of Walnuts on Cognition and Brain Health in Nutrients - 2020

[11] Sinaasappelijs met olijfolie

Op de vraag waar de meeste Europese sinaasappels vandaan komen zal menigeen Spanje noemen. Dat antwoord klopt, want in de regio rondom de Zuid-Spaanse stad Valencia staan, zo ver het oog reikt, ontelbare sinaasappelbomen (Citrus sinensis).

Albanië is een land waar de teelt van sinaasappels sterk groeiende is. Cijfers uit 2018 tonen aan dat het land in Europa op de zevende plaats stond qua oppervlakte aan sinaasappelboomgaarden en dat is best een knappe prestatie voor één van de kleinste landen van Europa. In slechts een jaar tijd groeide het areaal van het land echter met 50% en bereikte het 300 hectare. Verwacht wordt dat de productie sterk zal blijven toenemen als gevolg van het perfecte klimaat van Albanië en de nabijheid van Europese exportmarkten.

Groene sinaasappels
Een sinaasappel verkleurt tijdens rijping van groen naar oranje. Sinaasappels zijn eigenlijk wintervruchten en hebben koeler weer nodig om hun kenmerkende oranje kleur te krijgen. Als de sinaasappel aan de boom rijpt maakt deze het groene gepigment chlorofyl aan. Dat zorgt er voor dat de sinaasappel energie uit zonlicht absorbeert. Koude nachten zorgen ervoor dat de vrucht het chlorofyl verliest en een dieporanje kleur ontwikkelt, vergelijkbaar met bladeren aan een boom in de herfst. Als je een sinaasappel tegenkomt die groen getint is, betekent dit niet dat hij niet rijp is. Wanneer het weer in het late voorjaar en de vroege zomer weer opwarmt, heeft de citrus de neiging om opnieuw groen te worden om zichzelf tegen zonnebrand te beschermen.

Stel dat je op een zwoele zomerdag wat vrienden en vriendinnen op bezoek hebt en je wilt ze met een verfrissend tussendoortje verrassen. Dan hebben wij van Aljeta een suggestie: IJs van sinaasappel en olijfolie.

Het onderstaande recept stamt uit Valencia, waar het 's zomer verschroeiend heet kan worden. Wees niet bang dat het ijs naar koude olijfolie zal smaken. Het zorgt juist voor een subtiele romige smaakbeleving.

Ingrediënten
- 150 gram basterdsuiker
- 250 ml sinaasappelsap (sap van circa 7 sinaasappels)
- rasp van de schil van twee van de sinaasappels
- sap van een halve citroen
- 150 ml extra vierge Aljeta olijfolie

Bereiding
- Doe de suiker in een sauspan met 100 ml van het sinaasappelsap. Laat de suiker op een laag vuur langzaam smelten.
- Doe de oplossing in een kom en laat helemaal afkoelen.
- Mix (met een mixer of keukenmachine) de geraspte schil met de rest van het sap, citroensap en olijfolie door het afgekoelde mengsel.
- Giet het mengsel in een plastic bak en stop deze in de vriezer.
- Om vorming van ijskristallen te voorkomen meng je het na een uurtje goed door met een vork. Herhaal dit om het half uur. Bij de vierde keer gebruik je geen vork, maar een handmixer of staafmixer. Laat het ijs daarna nog minimaal één uur aanvriezen.
- Bewaar het ijs afgedekt tot gebruik in de vriezer bij een temperatuur van –18°C.
- Haal de ijs een kwartiertje voor gebruik uit de vriezer, zodat het eenvoudiger te scheppen is.

Op sociale media circulereert de laatste tijd een recept van roomijs met daarover een paar druppels extra vierge olijfolie gesprenkeld en afgemaakt met een paar vlokken Aljeta Zeezout, maar het hierboven beschreven recept bevat minder calorieën en is daarmee een perfecte keuze voor mensen die een gezonde levensstijl nastreven.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[10] Olijfolie, honing en citroenelixer

Veel kennis over het gebruik van kruiden en specerijen werd van generatie op generatie doorgegeven. Tegenwoordig is veel van die kennis verloren gegaan. Slechts grootmoeders weten nog iets van deze traditionele geneeskunst en dat betekent dat deze kennis binnenkort helemaal verloren zal zijn.

Wij van Aljeta hebben een aantal oude recepten van grootmoeders uit Albanië meegekregen, maar zullen proberen die in een modern jasje te gieten.

In Albanië is men overtuigd van de voordelen van de combinatie van extra vierge olijfolie, honing en citroensap. Men maakt er een soort elixer van die zou helpen om je weerstand tegen ziekten te verbeteren, terwijl op de lange termijn je hart en bloedvaten beschermd worden. Ook lijkt het drankje een positieve invloed te hebben op je geestelijke gezondheid.

De gezondheidsvoordelen van de ingrediënten:
- Extra vierge olijfolie bevat veel enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetzuren, die een positieve invloed hebben op je hart en bloedvaten, terwijl een stofje in de extra vierge olijfolie, oleocanthal, zelfs een pijnstillende werking heeft;
- Honing: de antioxidanten in honing lijken een positief effect te hebben op het ontstaan van hart- en vaatziekten, terwijl andere onderzoeken aantonen dat honing mogelijk positieve effecten op depressieve gevoelens heeft[1];
- Citroen bevat veel vitamine C dat de opname van ijzer stimuleert, terwijl de oplosbare vezels positief werken op de gezondheid van hart en bloedvaten door het 'slechte' LDL-cholesterolniveau te verlagen. Minder bekend is dat het regelmatig consumeren van citrusvruchten ook al een positief effect heeft op depressieve gevoelens[2].

Ingrediënten:
- sap van één citroen
- twee eetlepels honing
- vier eetlepels Aljeta extra vierge olijfolie

Bereiding:
Pers de citroen uit en giet het sap in een flesje. Voeg de honing en olijfolie toe en schud het flesje tot de drie ingrediënten goed gemengd zijn. Sluit het flesje luchtdicht af en zet hem in de koelkast. Goed schudden voor ieder gebruik.

Het wordt aanbevolen om van dit huismiddel een maand lang iedere ochtend één eetlepel per dag op een lege maag in te nemen. Deze routine kan na zes maanden opnieuw worden herhaald.

Tegenwoordig wordt het drinken van een glas water met citroensap (of zelfs puur citroensap) op de nuchtere maag soms aanbevolen om je metabolisme op gang te brengen. Of dat echt werkt weten we niet, maar ons recept is zonder enige twijfel supergezond.

Overigens is dit mengsel ook een perfecte dressing voor iedere salade! Men noemt het dan een vinaigrette, omdat olijfolie en citroensap van nature niet met elkaar willen mengen.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[1] Ehigiator et al: Honey: A remedy for depression. An investigation by experimental validation and molecular docking studies in International Journal of Pharmacology and Pharmaceutical Sciences - 2021. Zie hier.
[2] Kakutanie et al: Impact of citrus fruit intake on the mental health of patients with chronic heart failure in Journal of Cardiology - 2022. Zie hier.

[9] De Franse Paradox verklaard

De Franse Paradox is een schijnbaar tegenstrijdige observatie dat de Fransen relatief weinig last hebben van hart- en vaatziekten, terwijl ze een dieet hebben dat relatief rijk is aan verzadigde vetten. Dit is in duidelijke tegenspraak met de wijdverbreide overtuiging dat een hoge consumptie van dergelijke vetten een risicofactor is voor hart- en vaatziekten.

Wetenschappers hebben al lange tijd geprobeerd deze paradox te verklaren (of te ontkrachten), maar daarin is men nog niet overtuigend geslaagd.

Wat bijna iedereen echter vergeet, is dat Frankrijk het enige land is dat zowel in het Mediterrane gebied ligt als in Noordwest-Europa. Dat betekent dat men in Zuid-Frankrijk het gezonde Mediterrane dieet volgt (of kan volgen), terwijl men in Noord-Frankrijk een voedingspatroon volgt dat nogal op dat van Nederland en België lijkt.

Die constatering maakt veel duidelijk, want in Zuid-Frankrijk gebruikt men extra vierge olijfolie voor allerlei toepassingen, terwijl men daarvoor in Noord-Frankrijk boter gebruikt. Diezelfde grenzen scheiden de wijndrinkers van de bierdrinkers.

Kunnen wij van Aljeta deze aanname bewijzen?

Welnu, er is intussen behoorlijk wat onderzoek gedaan naar het aantal gevallen van hart- en vaatziekten in verschillende Franse steden. Als je die onderzoeken samenvat dan ontstaat een duidelijk beeld[1].

Het blijkt inderdaad dat, hoe noordelijker je komt, hoe meer mensen last hebben van hart- en vaatziekten. De Franse Paradox is dus eigenlijk eenvoudig te verklaren: het gaat om gemiddelden. Gemiddeld leeft men in het zuiden gezonder dan de mensen in het noorden[2].

Dat men in Zuid-Frankrijk gezonder is, is zonder enige twijfel het gevolg van het Mediterrane dieet en, jawel, ook het drinken van een glas wijn lijkt daarbij te helpen[3].

Uit het bovenstaande kaartje blijkt eveneens dat Albanië deel uitmaakt van het overgangsgebied van olijfolie en zonnebloemolie. In de Mediterrane kustgebieden van Albanië wordt uiteraard veel gebruik gemaakt van extra vierge olijfolie, maar in het noorden en oosten van het land ('de Albanese Alpen') wordt in plaats van die olijfolie vaak de goedkopere zonnebloemolie bij veel gerechten toegepast.

Het gevolg hiervan is dat mannen en vrouwen in Zuidwest-Albanië (gemiddeld) een wat hogere levensverwachting hebben dan hun landgenoten in Noordoost-Albanië[4].

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[1] Ferrières: The French paradox: lessons for other countries in Heart – 2004.
[2] Cottel et al: The North-East-South gradient of coronary heart disease mortality and case fatality rates in France is consistent with a similar gradient in risk factor clusters in European Journal of Epidemiology - 2000
[3] Renault et al: Moderate wine drinkers have lower hypertension-related mortality: a prospective cohort study in French men in American Journal of Clinical Nutrition - 2004
[4] Gjonca: The Crossroads of Europe: A first look at regional adult mortality differences in the Balkans in Espace, Populations, Societes - 2004

[8] Hoe gezond is extra vierge olijfolie?

Er wordt wereldwijd veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de gezondheidvoordelen van het zogenaamde Mediterane dieet. Veel onderzoeken tonen ook de positieve effecten van het gebruik van extra vierge olijfolie aan.

Het één heeft natuurlijk met het ander te maken, want extra vierge olijfolie is onverbrekelijk verbonden met het Mediterrane dieet. Van beide is bewezen dat ze het risico op hartziekten en beroertes duidelijk verlagen.

Uiteraard is extra vierge olijfolie niet het enige gezonde ingrediënt in een Mediterraan dieet. Het is slechts één onderdeel van een levensstijl, die het consumeren van veel fruit, groenten en noten omvat, aangevuld met volkoren producten en beperkte hoeveelheden rood vlees.

Toch zijn er in de landen rondom de Middellandse Zee kleine verschillen in het dieet. Albanezen houden bijvoorbeeld enorm van vlees en een diner zonder een vleesgerecht is in dat land bijna niet voor te stellen.

Die regionale verschillen zorgen ook voor enkele lastig te verklaren gevolgen, waaronder de Franse Paradox. De Fransen eten (gemiddeld) een dieet dat relatief rijk is aan verzadigde vetten, maar toch zijn er (gemiddeld) maar weinig hart- en vaatziekten.

De voordelen van het Mediterrane dieet zullen later uitgebreid elders besproken worden, maar het royale gebruik van extra vierge olijfolie lijkt toch wel de belangrijkste bijdrage te leveren aan je lichamelijke en geestelijke gezondheid[1].

Extra vierge olijfolie bevat veel enkelvoudig onverzadigde vetzuren. Daarvan wordt gedacht dat het je ‘slechte’ LDL-cholesterol helpt te verlagen. De gezondheidsvoordelen van deze extra vierge olijfolie worden toegeschreven aan de antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen[2]. Steeds opnieuw worden nieuwe, potente stofjes ontdekt die zich verstoppen in extra vierge olijfolie.

Wetenschappelijk onderzoek heeft zelfs een verband aangetoond tussen lagere risico's op hart- en vaatziekten, sommige vormen van kanker en zelfs dementie bij mensen die grotere hoeveelheden extra vierge olijfolie consumeren, in vergelijking met hen die weinig of geen extra vierge olijfolie gebruiken.

In een interessant onderzoek moesten proefpersonen 30 milliliter extra vierge olijfolie per dag consumeren[3]. Dat zijn ongeveer twee eetlepels, een behoorlijke hoeveelheid voor niet-Mediterrane landen, zoals Nederland en België. De resultaten van dat onderzoek toonden toonden duidelijk aan dat de consumptie van extra vierge olijfolie de niveaus aan bepaalde antilichamen, anti-oxLDL genaamd, het meest verhoogde. Deze antilichamen verlagen op hun beurt het geoxideerde LDL-cholesterol (oxLDL), wat een positief effect is.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[1] Valls-Pedret et al: Mediterranean Diet and Age-Related Cognitive Decline: A Randomized Clinical Trial in JAMA Internal Medicine – 2015
[2] Yubero-Serrano et al: Extra virgin olive oil: More than a healthy fat in European Journal of Clinical Nutrition – 2019
[1] Olga Castañer et al: The effect of olive oil polyphenols on antibodies against oxidized LDL. A randomized clinical trial in Clinical Nutrition – 2011.

[7] Over Salsë Kosi en Xaxiq

Wat is Salcë kosi, zo horen wij u bijna denken. Welnu salcë kosi wordt ook xaxiq genoemd en dan wordt het onmiddellijk een stuk duidelijker. Xaxiq is de Albanese versie van de overbekende Griekse tzatziki.

Overigens wordt de term 'xaxiq' in Albanië zelf nauwelijks gebruikt, maar wordt vaak ingezet om toeristen duidelijk te maken dat ze in een restaurant een Albanese variant van de Griekse tzatziki voorgeschoteld krijgen. In Albanië staat deze (dip)saus meer bekend als salcë kosi ('yoghurt saus'). Laten we in dit artikel voor het gemak maar de term 'xaxiq' aanhouden.

Het grootste verschil met tzatziki is dat in de traditionele Albanese variant niet of nauwelijks dille, munt of peterselie wordt toegevoegd. In zeldzame familierecepten komen deze kruiden echter wel voor.

Xaxiq is in de Albanese keuken één van meest gebruikte bijgerechten. In ieder gezin of restaurant wordt het gemaakt en het wordt in diverse variaties bij elke maaltijd geserveerd.

Heerlijk om te dippen met stukje brood. Brood wordt in Albanië eigenlijk altijd bij iedere maaltijd geserveerd en in combinatie met de xaxiq voegt dit wat frisheid toe aan die maaltijden. Ook is het een lekkere saus bij geroosterd vlees en is hetideaal voor bij de barbecue.

In Albanië bestaan twee verschillende varianten van xaxiq: de sterkere en de frissere. Elke versie heeft een eigen doel.

De sterkere variant
Deze variant wordt vooral geserveerd bij vleesgerechten of gebakken aardappelen. De combinatie van de beroemde Albanese qofte en de potente versie van de xaxiq wordt alom geprezen.

De frissere variant
De frissere variant is extra verkoelend door het gebruik van wortel in het recept. Tevens wordt er dan minder of zelfs helemaal geen knoflook toegevoegd. Deze variant wordt weer vaker gebruikt voor op brood, in combinatie met verse tomaat.

Ingrediënten (sterkere variant)
- een halve komkommer
- 200 gram Griekse yoghurt
- twee, drie of vier fijngehakte teentjes knoflook (naar smaak)
- het sap van een halve citroen
- Aljeta zeezout (naar smaak)
- peper (naar smaak)
- Aljeta extra vierge olijfolie
– eventueel verse dille (fijngesneden)

Ingrediënten (frissere variant)
- een halve komkommer
- één kleine wortel (geraspt)
- 200 gram Griekse yoghurt
- één of geen fijngehakte teentjes knoflook (naar smaak)
- het sap van een halve citroen
- Aljeta zeezout (naar smaak)
- peper (naar smaak)
- Aljeta extra vierge olijfolie
– eventueel verse dille (fijngesneden)

Bereiding:
- Rasp de komkommer en besprenkel met zout.
- Laat de komkommer voor 10 tot 15 min rusten in een zeef, zodat het vocht uit de komkommer drupt.
- Meng intussen de knoflook en de eventuele dille door de olijfolie.
- Pak een schaal, kom of bord doe hier 200 gram Griekse yoghurt in.
- Mix de yoghurt met de komkommer, de eventuele wortel, de olijfolie, de knoflook en het citroensap.

Laat de xaxiq een half uurtje in koelkast staan, zodat de smaken beter op elkaar kunnen inwerken. Giet voor het serveren ruimhartig Aljeta extra vierge olijfolie over je net gemaakte xaxiq.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[6] 2023 wordt een 'off-jaar' voor Albanese olijven

Het oogstjaar 2022 was, zoals de Engelsen zo mooi kunnen zeggen, een bumper year voor Albanese olijven en dus ook voor hun olijfolie. Zo'n bumper year wordt in het Nederlands soms een mastjaar genoemd.

Een mastjaar is in de bosbouw de term voor het verschijnsel waarin loofbomen meer vrucht dragen dan gemiddeld. Een mastjaar komt zo'n beetje eens in de vier jaar voor.

Waar komt de term 'mast' in deze benaming vandaan, zo zul je jezelf op dit moment ongetwijfeld afvragen. Het is een oeroud woord, dat verwant is aan '(vet)mesten' met de betekenis van '(veel) eikels en beukennoten als varkensvoer’. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor de wildstand, aangezien er een overvloed aan voedsel is geweest, zal de populatie van bijvoorbeeld wilde zwijnen het volgende voorjaar sterk kunnen toenemen.

Maar zoveel vruchten produceren kost een boom enorm veel energie en het volgende jaren betaalt hij daarvoor de prijs met zogenaamde beurtjaren, waarin er weinig of geen vruchten aan de boom komen.

Dat proces van mastjaren en beurtjaren komt ook bij olijfbomen voor, maar niet op dezelfde manier als bij andere loofbomen het geval is. Olijfbomen hebben namelijk een tweejarige cyclus die men 'on' en 'off' noemt.

In het Spaans noemt men dit fenomeen véceria, afgeleid van het woord verera, wat zoiets betekent als 'om en om'. Het woord wordt bijvoorbeeld ook gebruikt bij gemeenschappelijke kuddes schapen, waarbij dorpsbewoners 'om en om' de wacht houden. Bij olijfbomen beschrijft véceria de cyclus van mastjaren en beurtjaren. Een grote olijfoogst in het ene jaar (het mastjaar) wordt het daarop volgende jaar meestal gevolgd door een lage productie als gevolg van de uitputting van de olijfboom (het beurtjaar). De olijfboom neemt een jaar de tijd om weer op krachten te komen.

In 2022 zat voor de Albanese olijfbomen alles mee. De meeste olijfbomen hadden een 'on-jaar' en er waren bovendien prachtige weersomstandigheden met precies genoeg neerslag op de juiste momenten. Dat alles zorgde voor perfecte groeicondities voor de olijfbomen. Die olijfbomen konden dus veel, heel veel olijven produceren.

Maar die overdaad aan olijven in 2022 vergde zoveel energie van die olijfbomen dat er voor het oogstjaar 2023 heel wat minder olijven beschikbaar zullen komen voor de Albanese extra vierge olijfolie.

De binnenlandse vraag zal naar verwachting ongeveer gelijk blijven. Voor de export zal er daardoor echter fors minder olijfolie beschikbaar komen, al lijkt dat een minder groot probleem te zijn dan het in eerste instantie lijkt. Vorig jaar konden de Albanese olijfboeren hun olijfolie soms slechts tegen bodemprijzen (of zelfs onder de kostprijs) kwijt aan voornamelijk Italiaanse handelaren. Er ontstond dus in 2023 een nieuwe balans met hogere prijzen voor de extra vierge olijfolie die ten goede zal komen aan de Albanese economie.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[5] Berat: Het centrum van de Albanese olijfolie

Nee, Albanië staat niet bekend om zijn voortreffelijke extra vierge olijfolie. Nog niet, want geloof ons: ze produceren in dat land extra vierge olijfolie die zich kan meten met de allerbeste ter wereld.

Onze extra vierge olijfolie wordt geperst uit olijven die geteeld worden op de hellingen van de bergen rond de stad Berat. Van alle olijfolie die wordt geproduceerd in Albanië, komt het grootste gedeelte uit de regio van Berat. Zoveel natuurschoon biedt de omgeving dat Tomorr, een bijna mythische bergketen nabij Berat, tot nationaal park is uitgeroepen. Vanuit het citadel van Berat kijk je uit over deze prachtige bergketen.

De Osum-rivier kronkelt zich een weg door de stad, waardoor Berat in twee delen wordt gesplitst. De Goricabrug (Ura e Goricës) over de Osum verbindt beide stadsdelen en is een van de oudste door de Ottomanen gebouwde bruggen in Albanië. De karakteristieke ramen van de traditionele huizen weerspiegelen prachtig vanaf de overkant van de rivier, waardoor de stad bekend staat als de 'Stad met 1000 ramen'. Berat staat door dit alles op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Berat wordt gedomineerd door de citadel van Berat Castle (Kalaja e Beratit), gebouwd op een heuvel op de linkeroever van de rivier de Osum en is alleen toegankelijk vanuit het zuiden. Een citadel is het versterkte deel van een stad.

Deze citadel werd 2400 jaar geleden gesticht, maar rond het jaar 200 vChr verwoest door de Romeinen. In de vijfde eeuw lag het juist weer zo strategisch dat diezelfde Romeinen besloten het maar weer op te bouwen om de Balkan te beschermen tegen de invasies van barbaren. De citadel werd in zowel de 5e, de 6e als de 13e eeuw uitgebreid onder Byzantijnse en Ottomaanse veroveraars.

De citadel van Berat is tegenwoordig aanzienlijk vervallen, maar blijft een imposant gezicht. Zo'n groot oppervlakte had het ooit dat het een aanzienlijk deel van de inwoners van de stad kon huisvesten. De meeste gebouwen binnen de citadel zijn gebouwd in de 13e eeuw en zijn vanwege hun karakteristieke architectuur bewaard gebleven als culturele monumenten. De bevolking van de citadel was christelijk en Berat bezat ongeveer twintig kerken en slechts één moskee, in gebruik door de manschappen van het Byzantijnse, Ottomaanse en Turkse garnizoen. De benamingen verschillen, maar de overheersers kwamen steeds uit het huidige Turkije.

Tegenwoordig huist in de citadel een bloeiende gemeenschap. Ze wonen en werken in huizen uit de Ottomaanse periode, in familierestaurants en in souvenirwinkels, waar lokaal geproduceerde producten worden verkocht. Je vindt hier vele historische bezienswaardigheden en je krijgt het gevoel dat je een stap terug doet in de tijd. De citadel van Berat is de enige nog steeds bewoonde citadel van de Balkan.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[4] Albanese olijfolie: Van overdaad naar overschot

Overal in de media verschenen in 2023 treurigstemmende berichten dat de oogst van olijven in Europa en Noord-Afrika in het najaar van 2022 tegenviel als gevolg van de te hete zomer met te weinig neerslag. Tegelijkertijd neemt wereldwijd de consumptie van olijfolie toe en iedereen snapt wat het gevolg van beide zaken is: de prijs van olijfolie zal opnieuw stijgen.

Er is echter één uitzondering op die trend: Albanië.

In het oogstjaar 2022 bleek dat in Albanië meer dan vier keer zoveel olijfolie was geproduceerd dan het jaar ervoor. De export naar (voornamelijk) Italië groeide in de eerste vier maanden van 2023 van slechts 326 ton naar 1,258 ton. Geschat wordt dat er in Albanië intussen ongeveer 10.7 miljoen olijfbomen geplant zijn, wat een toename van wel 30 procent is ten opzichte van de vorige decade.

Het jaar 2023 is dus een bijzonder jaar en gegevens tonen aan dat in 2022 de import van Albanese olijven en olijfolie naar de Europese Gemeenschap zo'n €14 miljoen bedroeg, een toename van 17 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Dat schamele bedrag neemt bijna 10 procent van de totale Albanese agrarische export voor zijn rekening.

Die overproductie heeft echter ook negatieve gevolgen, want door gebrek aan goede en betrouwbare exportkanalen worden boeren bijna gedwongen hun olijfolie tegen bodemprijzen te verkopen. Daardoor is de Albanese economie niet echt geholpen met de overdaad aan olijfolie. Volgens locale media is het zelfs zo dat het grootste deel van de Albanese export tegen een verlieslatende prijs van €3.60 per liter in bulk naar Italië wordt verscheept, waar het gebotteld en verkocht wordt met op het etiket de woorden 'Gebotteld in Italië' of zonder de herkomst van de olijven te benoemen.

Bovendien wordt deze Italiaanse olijfolie op industriële schaal geproduceerd, waardoor het net als koffie, thee of Franse wijn, een smaakprofiel moet hebben dat aanvaardbaar is voor het grootste aantal consumenten. Die vlakke en neutrale smaak wordt verkregen door olijfolie van allerlei landen en zelfs oogstjaren met elkaar te mengen.

Is dat nog 'extra vierge olijfolie' zo vragen mensen zich terecht af. Het antwoord is dat het nog net aan de onderkant van de afspraken zit met een zuurgraad van net iets meer dan twee procent. Daarmee is het net niet 'vierge olijfolie', dat veel goedkoper hoort te zijn.

In ons land zal de prijs van extra vierge olijfolie zonder enig twijfel toenemen. Omdat de Albanese productie zo overdadig was, blijft bij deze olijfolie die prijsverhoging binnen de perken, al hebben ook die importeurs uiteraard te maken met hogere vervoerskosten, energiekosten en salarissen.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[3] Albanees Zeezout

In zuidelijk Albanië ligt de kustplaats Vlorë op het kruispunt van de Ionische en Adriatische Zee. De plaats is gesitueerd in het oostelijke deel van de Straat van Otranto, omringd door de uitlopers van het Ceraunische gebergte. De plaats werd gesticht als een oeroude Griekse kolonie onder de naam Aulṓn (Αὐλών), wat zoiets betekende als 'kanaal' of 'vallei'. Vlorë ligt veilig beschut in de gelijknamige Baai van Vlorë.

In het noorden van de Baai van Vlorë ligt de Laguna e Nartës (Narta Lagune). Deze lagune is van de zee gescheiden door middel van een smalle duinenrij. Een populatie van wel 3,000 flamingo's (Phoenicopterus roseus) scharrelt in de lagune in alle rust hun kostje bij elkaar.

De omstandigheden zijn er perfect voor de productie van zeezout. De Ionische Zee heeft de beste kwaliteit zeewater van de hele Middellandse Zee. Het azuurblauwe zeewater is er superschoon. De zon is er krachtig genoeg om op een economisch verantwoorde manier zeezout te winnen.

De productie van zeezout is er pas in 1958 begonnen en zorgde voor de zo noodzakelijke werkgelegenheid voor ongeveer 250 man (en vrouw). Tussen 1975 tot 1985 bereikte de productie zijn hoogtepunt met bijna 140,000 ton zeezout, terwijl zo'n 1250 mensen er hun salaris mee konden verdienen. Daarna is de zeezoutproductie langzaam in verval geraakt. Tegenwoordig proberen de Albanezen hun tradities weer op te pakken en is het zeezout opnieuw in steeds ruimere mate beschikbaar.

Aljeta Zeezout is 100% puur. Het zout wordt geproduceerd door zeewater in de Laguna e Nartës op een volstrekt natuurlijke manier te laten verdampen. Dit traditionele proces maakt slechts gebruikt van de kracht van zonlicht. Hierdoor krijgt het zout zijn unieke smaak.

Aljeta Zeezout is een essentiële smaakmaker die in iedere keuken een ereplaats verdient. Het verdiept de smaak van alle gerechten. De toepassingen zijn eindeloos. De zuivere, grove kristalkorrels van het Zeezout kun je vermalen toevoegen tijdens het koken of gebruiken als een finishing touch over al je favoriete gerechten.

Denk bijvoorbeeld ook eens aan een bruschetta. Dat is een snee geroosterd stokbrood, slechts ingesmeerd met een teentje knoflook, besprenkeld met Aljeta extra vierge olijfolie en tot slot op smaak gebracht met een paar korrels Aljeta Zeezout. Eenvoudig en puur. Meer is echt niet nodig om te kunnen genieten.

Bestel je Albanese Aljeta Zeezout hier.

[2] Het klimaat van Albanië

Qua klimaat is Albanië misschien niet een land van uitersten, maar er bestaan wel degelijk lokale verschillen. De klimatologische omstandigheden van het land worden 'gestuurd' door het landschap. Het zuidelijke en westelijke deel van Albanië hebben een typische Mediterraan klimaat, terwijl de noordelijke en oostelijke delen juist weer een typisch landklimaat hebben. Die verschillen zijn het gevolg van het bergachtige landschap.

Olijfbomen staan voornamelijk in die delen met het Mediterrane klimaat, al zul je enkele verdwaalde exemplaren ook wel elders in het land kunnen aantreffen. De aanplant volgt in de gebieden met het landklimaat vooral de valleien van de rivieren die in Albanië van oost naar west stromen. In die valleien kan de olijfboom tot op een hoogte van zo'n 600 meter levensvatbaar zijn en een jaarlijkse oogst van olijven opleveren. Daarboven wordt het ze te fris.

Genetisch onderzoek aan Albanese olijven heeft aan het licht gebracht dat er 22 verschillende inheemse cultivars bestaan die strikt verdeeld zijn over zes regio's: Berat, Elbasan, Kruja, Lezha, Tirana en Vlorë[1].

Al die cultivars hebben exotisch klinkende namen, namelijk Boç, Frëng, Kalinjot, Karre, Kushan, Kotruvs, Kokërrmadh Berati, Mixan, Kokërrmadh Elbasani, Micka, Krips, Managjel, Nisjot, Peperri, Ulli deti, Ulli i zi, Ulli bardhë Lezha, Sterbjak, Ulli i kuq, Bardhi Kruja, Bardhi Tirana (Bianco di Tirana) en Ulli i bardhë Berati. Alle andere benamingen, die je tegen kunt komen, zijn slechts locale variaties op die oervormen.

Dat er zoveel inheemse cultivars in Albanië worden aangetroffen is een belangrijke aanwijzing dat olijven al millennia in het land worden aangeplant. Daarin verschilt Albanië in niets van alle andere landen rondom de Middellandse Zee. Het lange isolement van het land heeft echter voor de olijven juist voor een positief effect gezorgd. De locale varianten zijn nooit vervangen door cultivars die mogelijk meer opbrengst zouden kunnen opleveren of meer appeleren aan de 'westerse smaak'.

De smaak van de Albanese extra vierge olijfolie (vaj ulliri ekstra i virgjer) is daarom vermoedelijk het beste te vergelijken met die van de olijfolie in de Klassieke Oudheid: puur en krachtig.

Bestel je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.

[1] Topi et al: Olive Oil Production in Albania, Chemical Characterization, and Authenticity in Olive Oil: New Perspective and Applications - 2022

[1] Het traditionele Albanië

In de Balkan ligt Albanië verstopt tussen Montenegro, Kosovo, Noord-Macedonië en Griekenland. Het is een voor de meeste Nederlanders volstrekt onbekend land en dat is zeker niet terecht, want het land heeft hen wel degelijk het nodige te bieden.

Het heeft Albanië de laatste eeuwen natuurlijk ook niet echt meegezeten. Lange tijd overheerst door de Byzantijnen, Ottomanen en Turken (drie verschillende termen voor hetzelfde volk), werd het land pas in 1913 onafhankelijk bij het Verdrag van Londen. Lang bleef het er niet rustig, want Albanië werd in zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog bijkans vermorzeld door de rivaliserende grootmachten. Na de Tweede Wereldoorlog werd het land een satellietstaat van de toenmalige Sovjet-Unie en lag Albanië zo geïsoleerd dat het nauwelijks contact had met zowel het Westen als het Oostblok. Pas in 1991 kwam er een einde aan dat isolement en sindsdien is Albanië een parlementaire democratie.

Het gevolg van deze wat treurige geschiedenis is dat het lijkt alsof de tijd er heeft stilgestaan. Dat is vooral in het binnenland het geval, want aan de kust hebben de eerste toeristen de soms oogverblindende schoonheid van het land al ontdekt en nemen reisorganisaties Albanië gretig op in hun online reisgidsen.

De gemiddelde levensstandaard van de Albanezen is nog relatief laag, maar dat betekent niet direct dat de meeste mensen arm zijn. Veel families bezitten kleine olijfboomgaarden, waar ze al eeuwenlang op een traditionele manier en met de grootste zorg hun olijfolie uit produceren.

Nee, denk in Albanië niet aan eindeloze (en troosteloze) zeeën van olijfbomen, zoals bijvoorbeeld in Tunesië het geval is. Daar staan bijna 100 miljoen bomen te wachten op de jaarlijkse oogst. Veel van die olijfolie wordt in Tunesië in 1000 liter IBC-tanks naar (vooral) Spanje verscheept. Aangekomen in Spanje wordt het veel te vaak gemengd met Spaanse olijfolie en vervolgens geëxporteerd als 'Spaans'.

In Albanië is vrijwel alles nog kleinschalig. De meeste families hebben precies genoeg bomen om het jaar met voldoende olijfolie door te komen. Maar in de bergen rondom de plaats Berat en omliggende dorpen staan de hellingen tegenwoordig vol met olijfbomen. De bewoners van de streek produceren veel meer dan zo nodig hebben en die overvloed verkopen ze om de levensstandaard van henzelf en hun omgeving te verbeteren.

Maar na eeuwen van isolatie is het voor hen niet zo eenvoudig om de juiste wegen te vinden om de export van olijfolie in goede banen te leiden. Iedere tussenhandelaar eet immers iets van de toch al kleine winstmarge weg. Wat de mensen nodig hadden was een gepassioneerde importeur met het hart op de juiste plaats. Die hebben ze gevonden in Chris Versteeg, eigenaar van Aljeta en actief met een webshop in Nederland en België.

Aljeta verkoopt perfecte extra vierge olijfolie uit Albanië voor een zeer aanvaardbare prijs.

Bestel je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.