[7] Over Salsë Kosi en Xaxiq

Wat is Salcë kosi, zo horen wij u bijna denken. Welnu salcë kosi wordt ook xaxiq genoemd en dan wordt het onmiddellijk een stuk duidelijker. Xaxiq is de Albanese versie van de overbekende Griekse tzatziki.

Overigens wordt de term 'xaxiq' in Albanië zelf nauwelijks gebruikt, maar wordt vaak ingezet om toeristen duidelijk te maken dat ze in een restaurant een Albanese variant van de Griekse tzatziki voorgeschoteld krijgen. In Albanië staat deze (dip)saus meer bekend als salcë kosi ('yoghurt saus'). Laten we in dit artikel voor het gemak maar de term 'xaxiq' aanhouden.

Het grootste verschil met tzatziki is dat in de traditionele Albanese variant niet of nauwelijks dille, munt of peterselie wordt toegevoegd. In zeldzame familierecepten komen deze kruiden echter wel voor.

Xaxiq is in de Albanese keuken één van meest gebruikte bijgerechten. In ieder gezin of restaurant wordt het gemaakt en het wordt in diverse variaties bij elke maaltijd geserveerd.

Heerlijk om te dippen met stukje brood. Brood wordt in Albanië eigenlijk altijd bij iedere maaltijd geserveerd en in combinatie met de xaxiq voegt dit wat frisheid toe aan die maaltijden. Ook is het een lekkere saus bij geroosterd vlees en is hetideaal voor bij de barbecue.

In Albanië bestaan twee verschillende varianten van xaxiq: de sterkere en de frissere. Elke versie heeft een eigen doel.

De sterkere variant
Deze variant wordt vooral geserveerd bij vleesgerechten of gebakken aardappelen. De combinatie van de beroemde Albanese qofte en de potente versie van de xaxiq wordt alom geprezen.

De frissere variant
De frissere variant is extra verkoelend door het gebruik van wortel in het recept. Tevens wordt er dan minder of zelfs helemaal geen knoflook toegevoegd. Deze variant wordt weer vaker gebruikt voor op brood, in combinatie met verse tomaat.

Ingrediënten (sterkere variant)
- een halve komkommer
- 200 gram Griekse yoghurt
- twee, drie of vier fijngehakte teentjes knoflook (naar smaak)
- het sap van een halve citroen
- Aljeta zeezout (naar smaak)
- peper (naar smaak)
- Aljeta extra vierge olijfolie
– eventueel verse dille (fijngesneden)

Ingrediënten (frissere variant)
- een halve komkommer
- één kleine wortel (geraspt)
- 200 gram Griekse yoghurt
- één of geen fijngehakte teentjes knoflook (naar smaak)
- het sap van een halve citroen
- Aljeta zeezout (naar smaak)
- peper (naar smaak)
- Aljeta extra vierge olijfolie
– eventueel verse dille (fijngesneden)

Bereiding:
- Rasp de komkommer en besprenkel met zout.
- Laat de komkommer voor 10 tot 15 min rusten in een zeef, zodat het vocht uit de komkommer drupt.
- Meng intussen de knoflook en de eventuele dille door de olijfolie.
- Pak een schaal, kom of bord doe hier 200 gram Griekse yoghurt in.
- Mix de yoghurt met de komkommer, de eventuele wortel, de olijfolie, de knoflook en het citroensap.

Laat de xaxiq een half uurtje in koelkast staan, zodat de smaken beter op elkaar kunnen inwerken. Giet voor het serveren ruimhartig Aljeta extra vierge olijfolie over je net gemaakte xaxiq.

Koop je Albanese Aljeta extra vierge olijfolie hier.